Hải Phòng, thành phố của những con sông, bình dị có, thơ mộng có, nổi tiếng đều có… Với người dân vùng biển, sông nước vừa rất đỗi quen thuộc, vừa chứa đựng những đựng ký ức qua từng thời kỳ lịch sử. Phố sông Tam Bạc, một điểm đến nổi tiếng giữa lòng đô thị Hải Phòng, nơi phố là sông và sông là phố là nơi mang đầy đủ các đặc trưng như thế.
Phố sông Tam Bạc xưa (Ảnh: Sưu tầm)
Cảnh tàu thuyền tấp nập của phố sông Tam Bạc xưa (Ảnh: Sưu tầm)
Phố sông Tam Bạc được hình thành từ lâu đời và có vị trí đặc biệt trong quá trình phát triển đô thị Hải Phòng, phố cổ Tam Bạc được định hình vào thế kỷ 19, khi giới kinh doanh người Pháp, người Hoa đến định cư và kiến tạo nên, gồm hai phố cũ là Marésanne Proc và Gaull de Luis gộp lại.
Dãy phố chạy dài bên bờ sông Tam Bạc xưa (Ảnh: Sưu tầm)
Vào giai đoạn cực thịnh thời Pháp thuộc, sông Tam Bạc là tuyến đường thủy nội thành quan trọng của thành phố Hải Phòng. Nơi đây thường xuyên trong cảnh người xe đông đúc, tàu thuyền tấp nập ngược xuôi, hoạt động buôn bán diễn ra ngày đêm ở hai khu chợ lớn là chợ Đổ, chợ Sắt chỉ trên một con phố với chiều dài chưa đầy 1,5km và hàng loạt những phố thương mại vây quanh. Trên bến dưới thuyền náo nhiệt cảnh đi lại, bốc xếp hàng hóa, mua bán của các thương nhân, hành khách, phu phen, thợ thuyền … tất cả cùng chung nhịp hối hả, xô bồ. Cuộc sống nơi phản ánh các sắc thái đối lập rõ nét giữa sự xa hoa, bóng bẩy của kẻ đến xâm lược và sự lam lũ, vất vả của người dân bản địa bị đô hộ.
Cùng thời gian này, chợ Sắt được xây dựng, khi đó gọi là chợ Lớn (Grande Marché). Chợ được xây dựng bằng vật liệu chủ yếu là sắt thép nên có tên gọi là chợ Sắt. Nhờ địa thế thuận lợi bên tuyến đường thủy từ Hải Phòng đi các tỉnh nên dưới thời Pháp thuộc chợ Sắt từng là một chợ rất sầm uất, là đầu mối buôn bán chính từ Nam Định lên hoặc Quảng Yên xuống, tiếng tăm có thể sánh với chợ Đồng Xuân (Hà Nội), chợ Rồng (Nam Định), chợ Đông Ba (Huế), chợ Bến Thành (Sài Gòn).
Đến thời kỳ bao cấp, chợ Sắt vẫn là nơi buôn bán hưng vượng, là một trong những Trung tâm buôn bán lớn nhất tại miền Bắc, những người buôn bán trong chợ Sắt là lớp người giàu có và thành đạt. Vì vậy, chợ Sắt đã trở thành niềm tự hào và kiêu hãnh của người dân đất Cảng. Sau sự cố cháy chợ năm 1985, cùng với sự đổi mới và mở cửa của đất nước, thành phố Hải Phòng đã liên doanh với nhà đầu tư nước ngoài, để xây dựng lại Chợ sắt như hiện nay và đưa vào sử dụng từ năm 1994.
Sau nhiều năm hoạt động, chợ Sắt đã xuống cấp, để chỉnh trang đô thị và tạo diện mạo mới cho cho khu vực này, thành phố đã tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, để xây dựng Trung tâm thương mại hiện đại. Đây là Dự án Tổ hợp trung tâm thương mại, vui chơi giải trí, khách sạn 5 sao và văn phòng cho thuê để thực hiện chỉnh trang đô thị tại khu vực Chợ Sắt, phường Phan Bội Châu, quận Hồng Bàng. Đây là một trong những công trình trọng điểm của Hải Phòng năm 2022, khi hoàn thành sẽ góp phần đắc lực và quan trọng để Hải Phòng hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm thương mại, du lịch, dịch vụ lớn của cả nước.
Phố Sông Tam Bạc nhìn từ trên cao (Ảnh: Sưu tầm)
Bên cạnh đó, sông Tam Bạc cũng được cải tạo, quy hoạch lại cảnh quan đồng thời duy tu, bảo tồn những dấu ấn lịch sử của đô thị cũ. Nhờ vậy phố sông Tam Bạc trở nên khang trang, sạch đẹp, vừa mang dáng vẻ của đô thị mới vừa chứa đựng các kiến trúc, văn hóa cổ xưa.
Khu nhà cổ bình dị bên phố sông Tam Bạc (Ảnh: Đỗ Hoa)
Ngày nay, phố sông Tam Bạc vừa là phố đi bộ, lại vừa là phố cổ nơi diễn ra các hoạt động buôn bán lúc nửa đêm về sáng và là nơi du khách và người dân thưởng thức ẩm thực khi màn đêm buông xuống. Nơi đây có nhiều nét tương đồng về địa lý, tính chất phát triển với phố cổ bên sông Hội An; phảng phất vẻ cổ kính, phồn hoa xưa như phố cổ Hà Nội, qua những tòa nhà nhấp nhô được xây từ thời Pháp, khu chợ Đổ sầm uất, lâu đời và còn giữ được dáng vẻ khá nguyên sơ cùng những tuyến đường ngang kiểu ô bàn cờ san sát, nơi mà những không gian kiến trúc xưa đã hòa vào đời sống thị dân qua bao thế hệ; lại có gì đó khiến ta dễ dàng liên tưởng tới một hình ảnh tương lai đẹp đẽ, hiện đại và văn minh của những phố sông ở châu Âu như sông Seine, sông Rhine… với những chiếc thuyền du lịch ngược xuôi, những tiệm hoa, hiệu sách, quán cà phê và những họa sỹ, nghệ sỹ đường phố biểu diễn ở hai bên bờ.
Hình ảnh của sông Tam Bạc khi có sự xuất hiện của những chú thiên nga trắng tạo nên khung cảnh lãng mạn (Ảnh: Đỗ Hoa)
Một góc phố Tam Bạc về đêm ( Ảnh: Đỗ Hoa)
Phố sông Tam Bạc là nơi cho du khách ngắm nhìn cảnh quan và đặc biệt là tìm hiểu, khám phá các nét văn hóa, ẩm thực mang đậm chất Hải Phòng hay tham gia, trải nghiệm các hoạt động tập thể độc đáo và thú vị vào những dịp đặc biệt như lễ tết…Hai bên bờ sông là những con đường, những tòa nhà mới đẹp, những quán cà phê, nhà hàng ăn uống đa dạng… tối đến tất cả như được khoác lên mình một tấm áo mới, lung linh, rực rỡ sắc màu khiến tâm hồn của chúng ta trở nên thư thái.
Sông Tam Bạc dưới bầu trời trong xanh (Ảnh: Đỗ Hoa)
Vẻ đẹp lung linh về đêm của phố Sông Tam Bạc (Ảnh: Đỗ Hoa)
Phố Tam Bạc bây giờ đã thay đổi nhiều, du khách sẽ thấy hào hứng khi được tới đây tham quan, ăn uống, tản bộ và được tìm hiểu lịch sử và đặc trưng của phố Tam Bạc. Dòng sông chảy trong lòng thành phố với hàng cây xòe bóng mát đôi bờ vẫn đem lại trải nghiệm thú vị cho du khách. Nhịp sống hối hả của người dân thành thị cũng không làm mất đi vẻ thanh bình, trong lành của không gian Tam Bạc vào mỗi lúc bình minh. Trải qua các thăng trầm của thời gian, phố sông Tam Bạc vẫn luôn luôn mang dấu ấn đặc biệt của thành phố Hải Phòng./.