Dân tộc Việt Nam với bề dày truyền thống lịch sử dựng nước và giữ nước hào hùng, cùng với khí chất hào sảng có từ đời cha ông, đặc biệt ưa chuộng các hội thi đấu vật. Ngày nay, nhiều địa phương trên toàn quốc vẫn duy trì và phát triển các hội vật truyền thống. Hải Phòng cũng tự hào góp mặt trong đó với Hội vật truyền thống làng Vân Tra, diễn ra vào mùng 15 tháng giêng hàng năm, một trong những nét đẹp văn hóa truyền thống dịp Xuân mới, thể hiện sức mạnh và tinh thần thượng võ của người dân nơi đây.
Hội thi Vật làng Vân Tra được tồn tại, giữ gìn và phát triển tới ngày nay
(Hình: Sưu tầm)
Vân Tra là một thôn trực thuộc xã An Đồng, huyện An Dương, thành phố Hải Phòng, nằm ngay vùng giáp ranh với khu vực nội đô. Đây là một trong những làng văn hoá đầu tiên của thành phố Hải Phòng, đến nay vẫn giữ được nhiều nét đặc trưng của một làng quê Bắc bộ với cây đa, bến nước, sân đình.... Làng Vân Tra có những câu lạc bộ văn hoá văn nghệ, thể thao thường xuyên hoạt động, giao lưu. Đặc biệt, hàng năm làng vẫn tổ chức các lễ hội đình, hội chùa cùng nhiều hoạt động văn hoá thể thao giàu bản sắc truyền thống dân tộc và thu hút được sự quan tâm, yêu thích của toàn thể người dân trong làng cùng đông đảo du khách quanh vùng cũng như ở phương xa.
Hàng năm, sau Hội chùa là Hội đình làng và các hoạt động vui chơi, thi đấu náo nhiệt. Trong đó, nổi bật, sôi động và có sức cuốn hút người xem, tham gia nhiều nhất vẫn là Hội vật truyền thống, một hoạt động lớn không thể thiếu trong các kỳ Hội làng nơi đây. Đến với Hội vật truyền thống làng Vân Tra, du khách dễ dàng cảm nhận và hòa vào không khí sôi động, náo nhiệt nơi đây. Hội Vật được tổ chức bài bản, quy mô với sự tham gia của hàng chục vận động viên cả nam lẫn nữ bao gồm cả chuyên nghiệp, bán chuyên hay không chuyên đến từ các xã phường, quân huyện trên địa bàn thành phố Hải Phòng và cả từ các địa phương như Hà Nội, Ninh Bình, Bắc Giang... và đặc biệt là hàng ngàn các cổ động viên tham gia cổ vũ nhiệt tình.
Hội vật có thêm cả vận động viên nữ tham gia (Hình: Sưu tầm)
Tại Hội vật, các đô vật tham gia thi đấu theo thể thức vật cổ truyền trong 3 hiệp. Nếu không phân thắng bại, sẽ đấu tiếp hiệp phụ đến khi phân định thắng thua. Các trận đấu không được tính điểm mà sẽ kết thúc khi một trong hai vận động viên thua "lấm lưng trắng bụng", nghĩa là để 2 vai và 1 mông hoặc 2 mông và 1 vai chạm đất. Vì vậy, tính đối kháng, hấp dẫn và bất ngờ của các trận đấu càng được đẩy lên cao. Đặc biệt, Hội vật truyền thống làng Vân Tra không phân biệt độ tuổi, cân nặng, chiều cao, ai có sức khỏe đều có thể đăng ký tham gia. Điều này khiến cho hội thi đến gần với người dân hơn.
Nét độc đáo ở đây là cả nam và nữ có thể thi đấu với nhau không phân biệt giới tính và tuổi (Hình: Sưu tầm)
Trên sới vật cao hơn mặt đất tầm 1m (để mọi người có thể dễ dàng quan sát), sàn đấu thường có rào chắn (Đôi lúc, với sàn không có rào chắn, để đảm bảo an toàn, khi các đô vật ra sát mép sàn đấu là trọng tài sẽ cho dừng trận đấu để kéo hai đô vật vào), giữa tiếng trống rộn rã, tiếng reo hò, cổ vũ cuồng nhiệt của hàng ngàn các cổ động viên từ mọi lứa tuổi, giới tính... các cặp vận động viên đều phấn khích, tập trung và cố gắng để tìm cách quật ngã đối phương, mang đến cho các trận đấu những sự cống hiến, lôi cuốn, hấp dẫn.
Lễ hội vật ở đây có nhiều nét khác biệt tạo điểm nhấn riêng: Tại sới vật, trai tráng trong làng có thể lên thách đấu với các đô vật nam và đặc biệt hơn nữa, các đô vật nữ được quyền thách đấu lại những trai làng hay du khách thập phương nam biết đấu vật. Nhờ điều lệ mang tính mở, hướng tới cộng đồng, có nét “lệ làng” đã góp phần tạo nên những câu chuyện hay, hình ảnh đẹp, tạo sự hấp dẫn người xem. Đây không chỉ là một cuộc thi mà hơn cả còn là cuộc chơi dành cho cộng đồng, tôn vinh tinh thần thượng võ, trung thực và đề cao sự vui vẻ, gắn kết.