Đến với Hải Phòng ta có thể dễ dàng tìm thấy những khu chợ truyền thống dưới những dáng vẻ khác nhau hay những trung tâm thương mại lớn, hiện đại. Nhưng sẽ thật bất ngờ và thú vị khi biết rằng: lâu nay ở ngay giữa lòng đô thị vẫn luôn tồn tại một phiên chợ quê độc đáo, hội tụ nét đẹp văn hóa xưa và nay. Đó là chợ Hàng thuộc phường Dư Hàng Kênh, quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng.
Theo nhà sử học Ngô Đăng Lợi - nguyên Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Hải Phòng, chợ Hàng vốn là chợ của làng Dư Hàng xưa. Đến nay, hầu như không tìm được tài liệu nào nói đến thời gian mở chợ. Chỉ biết rằng, làng Dư Hàng là một làng cổ, có từ thời Tiền Lê. Trong lịch sử, đây là một làng giàu có nổi tiếng của Hải Phòng, có quan hệ mua bán rộng rãi với thương nhân ở nhiều địa phương khác. Vì thế, xưa kia chợ Hàng là chợ đông nhất, nhiều mặt hàng nhất, với không gian rộng rãi nhất ở Hải Phòng. Khu vực làng Dư Hàng trước đây là vùng đất nông nghiệp nên chợ Hàng trở thành nơi người dân gặp gỡ, trao đổi, mua bán cây, con giống và đồ dùng nhà nông… và thường được họp phiên vào các ngày 5, 10, 15 âm lịch hàng tháng.[1]
Ngày nay, quá trình đô thị hóa đã ‘đưa” chợ Hàng vào nội đô dù chợ chỉ được di chuyển về vị trí mới cách không xa. Chợ mới họp từ sáng sớm tới giữa trưa các ngày Chủ nhật hàng tuần và những ngày giáp Tết nguyên đán; vẫn giữ nguyên các đặc điểm truyền thống của chợ cũ và còn được phát triển, mở rộng thêm nên rất đông đúc; thời gian họp chợ được kéo dài hơn; các dãy hàng ven những con đường quanh chợ cũng thường xuyên tấp nập, nhiều khi chật kín người, dù được kéo dài đến cả nửa cây số.[2]
Hàng hóa trong chợ ngày nay đã trở nên rất đa dạng, phong phú với hàng ngàn các loại cây giống, hạt giống (cây cảnh, cây ăn trái, các loại rau củ…), con giống (chó, mèo, thỏ, chim, rùa, cá cảnh...) và các loại dụng cụ, vật tư, phân bón phục vụ cho việc nuôi trồng, chăm sóc cây và các vật nuôi, các loại trang thiết bị, vật dụng to nhỏ, cũ mới, phục vụ cuộc sống gia đình … Đặc biệt chợ Hàng còn là nơi hiếm hoi trong thành phố mà mọi người có thể tìm cho mình những món đồ mang đậm hồn quê Việt như chiếc nơm cá, sàng tre, chiếc đèn dầu, bình gốm xưa…
Sức hấp dẫn từ những điều tự nhiên:
Chợ Hàng, một phiên chợ mang dáng vẻ quê, mỗi tuần thường chỉ họp có một buổi, sao lại có thể tồn tại lâu đời và phát triển đến như vậy, ngay trên một khu đất rộng, giữa lòng một thành phố nhộn nhịp? Sao bao năm nay chợ lại có thể cuốn hút biết bao người mua, người bán, từ mọi thế hệ, độ tuổi đến như vậy? Thiết nghĩ, những ai đã từng đến với chợ Hàng, đã từng yêu mến và tìm hiểu về chợ Hàng, chắc hẳn đều cảm nhận được sức hấp dẫn của chợ đến từ những điều tự nhiên vốn có hay được bồi đắp qua năm tháng như thế nào. Có thể kể ra đây một số, như:
Là chợ quê, họp theo phiên:
Chợ Hàng là chợ phiên hiếm hoi hiện nay còn duy trì tại Hải Phòng và vẫn mang dáng dấp một phiên chợ quê dù ở ngay trong lòng thành phố. Nét đặc trưng tự nhiên này khiến cho mọi người ngay từ khi nghĩ tới việc đến chợ hay khi đã ở chợ, đều có được những cảm nhận khác biệt, thú vị so với tất cả những khu chợ khác. Việc mua bán các hàng hóa truyền thống tại chợ như cây cỏ, vật nuôi… với khung cảnh, đồ vật và cách thức giao lưu, tương tác xưa cũ, cho người đi chợ những trải nghiệm độc đáo và cảm giác được gần gũi với thiên nhiên hơn, có được những phút giây chậm hơn trong nhịp sống vốn dĩ ngày càng trở nên gấp gáp, xô bồ nơi thành thị. Thêm vào đó, nếu bạn bỏ lỡ gì đó ở phiên chợ này, thì đành phải chờ phiên tới sau đúng một tuần. Vậy không phải rất khiến người ta thêm chú tâm, háo hức và mong đợi sao?
Có nguồn hàng hóa đa dạng đến choáng ngợp đến từ nhiều địa phương khác nhau:
Chợ Hàng như vừa kể, ngày nay đã trở thành nơi mua bán gần như là “đủ thứ” hàng hóa, vật dụng thiết yếu cho cuộc sống gia đình và các hoạt động lao động sản xuất của người dân. Các mặt hàng ở đây đến từ các tỉnh Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Hưng Yên, Sapa… đa dạng về chủng loại, mẫu mã như cây phong lan, các loài hoa, lợn, gà, vịt, ngan, ngỗng, chó, mèo, chim trời cá nước, thỏ, chuột hamster, rùa núi, dế mèn…giá cả phải chăng nên đáp ứng được nhu cầu của đại đa số người mua. Ngoài ra chợ họp vào buổi sáng ngày Chủ nhật người mua có thể mua nhiều mặt hàng cùng lúc tại đây. Thế nên, thật dễ hiểu khi mỗi phiên chợ đều thường xuyên thu hút được lượng người tham gia đông đảo đến vậy.
Mang nét văn hóa đại chúng, lâu đời và vô cùng đặc sắc:
Với người dân Hải Phòng và du khách thập phương, chợ Hàng từ lâu đã không chỉ là nơi để mua bán những hàng hóa thiết yếu, phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân, mà còn là nơi mọi người đến để tham quan, tìm hiểu, trải nghiệm. Đối với rất nhiều người, thậm chí là với cả một số người bán vốn là các tiểu thương chuyên nghiệp đã gắn bó với chợ nhiều năm, đi chợ Hàng trước hết là đi chơi, sau mới là đi mua bán. Từ tờ mờ sáng mỗi ngày Chủ nhật hàng tuần, dòng người và xe từ khắp các ngả đường đã đổ về khu vực chợ Hàng. Thế nên dù phiên chợ nào cũng rất đông nhưng hầu như không mấy có cảnh va chạm, to tiếng, thay vào đó là sự thảnh thơi, vui vẻ, sự thuận mua vừa bán. Tất cả những điều này và hơn nữa, không chỉ tạo nên sức hấp dẫn to lớn của chợ Hàng, mà còn khiến nó từ lâu đã trở thành một không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng, một nét văn hóa đặc sắc và giá trị, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa đa dạng và sức hút mạnh mẽ của Hải Phòng cũng như tô điểm cho cuộc sống người dân thành phố thêm phong phú, đa dạng hơn.
Lời kết:
Chợ Hàng với đặc trưng thường xuyên đông đúc của mình nhưng do đại dịch Covid-19 đã hoành hành và để lại rất nhiều những ảnh hưởng nặng nề đến mọi mặt của đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội…nên hoạt động của chợ bị thu hẹp đi rất nhiều. Để thích ứng với bối cảnh chung, các tiểu thương đã triển khai thêm kênh mua bán onlnie tạo thuận lợi cho khách hàng và đảm bảo tuân thủ các quy định về giãn cách. Với sức sống lâu đời, sức phát triển mạnh mẽ của mình, với những giá trị thực tế mang lại cùng những giá trị tinh thần đã được khắc họa rõ nét trong tâm trí người dân, cùng việc Hải Phòng vẫn đang là một trong những địa phương thực hiện tốt “mục tiêu kép” của Chính phủ là vừa phòng, chống dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe nhân dân, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong trạng thái bình thường mới, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng rằng một ngày không xa, chợ Hàng sẽ sớm trở lại hoạt động như bình thường và sẽ còn phát triển nhiều hơn, mang lại thêm nhiều niềm vui, giá trị sống cho mọi người khi đến đây.
[1] Tài liệu tham khảo nguồn: https://haiphong.gov.vn/Hai-Phong-Thanh-Pho-Toi-Yeu/Cho-hang